Trabzon Kurtulusu
Trabzon'u ele geçirerek sicak denizlere ve Ortadogu'ya inme planlari yapan Ruslarla 1810 yilinda Akçaabat Ilçesi'nin 3 km batisinda bulunun Sarhana Burnu'nda yapilan 'Sarhana Muharebesi'nin, Trabzon'un kurtulus mücadelesinde önemli bir yeri bulunuyor. Sarhana Muharebesi, Ruslarin Trabzon'u isgalini 100 yil geciktirdi.
19. yüzyilda sicak denizlere inme planlari yapan Rusya, Osmanli Imparatorlugu topraklari içerisindeki, dönemin ikinci Istanbul'u olarak adlandirilan Trabzon'u ele geçirmeyi hedefliyordu. Trabzon'un alinmasi için ise Akçaabat'in stratejik önemi vardi. 1810 yilinda Trabzon'u bir baskinla ele geçirmeye tesebbüs eden Ruslar, çikan firtina nedeniyle karaya çikamayinca Akçaabat'in batisinda bulunan 'Sarhana Burnu'ndan Ramazan Bayrami'nin 1. günü saldiriya geçti. Akçaabat Ayani (Kaymakami) Saka Oglu Mahmut Aga, hemen Trabzon Valisi Çarhaci Ali Pasa'yi durumdan haberdar etti. Trabzon düsmana karsi hazirlandi. 18 büyük gemiyle 600'ü tüfekli 3 bin Rus askerine karsi mücadele eden 130'u tüfekli bin 500 Tük askerinin inanilmaz direnisi sonucu savasin 2. günü düsman Akçaabat'i terk etti. Gemisinde savasi izleyen Rus komutan öldürüldü. Savas sonunda Ruslar bin 322 ölü, 127 esir ve 48 yarali verirken, 921 erkek, 48 kadin olmak üzere toplam 969 Türk sehit oldu. Savasin sonucu padisah 2. Mahmud Han'a ulastirilirken, 2. Mahmud Han savas sonrasi kahramanlik gösteren halka çesitli hediyeler gönderdi. 1810'da Trabzon'u bir baskinla ele geçirmeye tesebbüs eden Ruslarin Trabzon'u ele geçirme hayalleri 106 yil boyunca devam etti. Birinci Dünya Savasi'nda Dogu Anadolu'dan ilerleyen Rus kuvvetlerinin bir kolu da Karadeniz'deki Rus donanmasinin desteginde Dogu Karadeniz sahillerinden Trabzon'a dogru ilerledi. 7 Nisan 1916'da Rize'ye ve 8 Nisan sabahi Sürmene'ye çikardiklari 2 tugaydan olusan 10 bin kisilik takviye kuvvetleriyle Karadere'deki Türk savunma hatlarina yüklenen Ruslar, 13 Nisan'da Karadere'yi geçti ve 18 Nisan 1916'da Trabzon'u isgal etti. Ruslar, Karadeniz sahillerinde ilerlerken bölgedeki Türkler de Rus isgali altinda yasamamak için büyük bir göç baslatti. Sahilden ilerleyerek 21 Nisan'da Akçaabat'a, 21 Temmuz'da Vakfikebir'e, 2 Agustos'ta da Görele'ye giren Ruslar, 21 Ekim'de Harsit Çayi'na ulasti. Ancak Rusya'da 9 Mart 1917'de gerçeklesen Bolsevik Ihtilali bu ilerleyisi durdurdu. Yeni hükümetin 17 Aralik 1917'de Almanlarla imzaladigi Brest Litovsk Antlasmasi'ndan sonra 18 Aralik'ta Erzincan'da Ruslarla bir mütareke anlasmasi yapildi. Cephe gerisindeki Ermeni kuvvetlerinin katliamlara girismesi üzerine 12 Subat 1918'de harekete geçen Türk kuvvetleri, sahilden süratle ilerledi ve 24 Subat 1918'de Trabzon'u Rus isgalinden kurtardi.
Yorum